Λένε πως ο έπαινος του δασκάλου αποτελεί κίνητρο για το μαθητή. Λένε πως το μαθητή που δεν προσπαθεί, το μαθητή που φοβάται, το μαθητή που έχει αποτύχει μια φορά, το μαθητή που προσπαθεί, τον επιτυχημένο μαθητή, το μαθητή γενικά, ο έπαινος του ανοίγει τα φτερά. Δεν είναι πάντα ο έπαινος φρόνιμος όμως…
Η μαθητεία μας αφορά όλους γιατί τη βρίσκει κανείς στο σχολείο, στον πάγκο εργασίας, στην επιχείρηση, στην οικογένεια, στην πολιτική, παντού όπου μπορεί να ωριμάσει η σχέση μεταξύ ενός δασκάλου και ενός μαθητή. Ένα φαινόμενο, λοιπόν, που συχνά παρατηρείται είναι ο μαθητής να έχει «τυφλή εμπιστοσύνη» στο δάσκαλο. Και με τυφλή εμπιστοσύνη να «αγκαλιάσει» την πίστωση μιας ικανότητας που ο δάσκαλος θα του αποδώσει με την ευκαιρία ενός επαίνου και με στόχο την κατάκτηση αυτής της ικανότητας. Υπάρχουν, βλέπετε, μαθητές, πολλοί πολλοί μαθητές, που θα χρεώνουν την ευθύνη του ποιοι είναι σε έναν δάσκαλο, για να μη χρειάζεται να το ψάξουν οι ίδιοι. Εξάλλου, «ποιοί είναι αυτοί να αμφισβητήσουν αυτό που βλέπει ένας δάσκαλος», ειδικά αν αυτό που βλέπει ο δάσκαλος είναι κάτι ωραίο, μεγάλο, σπουδαίο, μια ικανότητα! «Ποιοι είναι αυτοί να αμφισβητήσουν αυτό που βλέπει ένας…» δάσκαλος, εργοδότης, πατερούλης, πολιτικός, ιερέας, οποιοσδήποτε διαθέτει την εξουσία της διάκρισης και της γνώσης να πιστώσει ικανότητες και επαίνους…
Από την άλλη, αποστολή του δασκάλου είναι πραγματικά να ανοίξει τον κατάλληλο δρόμο για τον κάθε μαθητή προς την κατάκτηση του μαθησιακού στόχου. Και για να το καταφέρει αυτό, οφείλει πραγματικά να προσδώσει στο μαθητή το κίνητρο, το προσωπικό κίνητρο, το νόημα, το σκοπό, το όραμα, ώστε αυτός να ποθεί να «ανακαλύψει» το γνωστικό αντικείμενο-στόχο. Κακά τα ψέματα, κανείς δεν μαθαίνει ακούγοντας, διαβάζοντας, παρακολουθώντας… Οι μαθητές μαθαίνουν ανακαλύπτοντας! Ο δάσκαλος οφείλει να ανάψει στον κάθε μαθητή τη φλογερή δίψα να ανακαλύψει. Και αυτό σε κάποιες περιπτώσεις πραγματικά θα το καταφέρει με τον έπαινο και την εκδήλωση της πίστης του στο μαθητή. Αν όμως αυτός ο μαθητής δεν είναι από κείνους που αναλαμβάνουν την ευθύνη της ζωής τους, ο έπαινος δεν θα του δημιουργήσει φλογερή δίψα, αλλά άνεση και χαλαρότητα στην επανάπαυση ότι «ο δάσκαλος/εργοδότης/πατερούλης» ξέρει καλύτερα. Και όταν φανεί ότι ο έπαινος και η εκδήλωση πίστης δεν ήταν από τη μεριά του δασκάλου ειλικρινής απόδοση της διάκρισης και παρατήρησής του, αλλά ελπίδα και επένδυση, πολλές φορές ατελέσφορη, γιατί έτσι άκουσε ότι «ενθαρρύνουμε και ενδυναμώνουμε», χωρίς διάκριση, χωρίς κρίση, τότε όλοι απογοητεύονται. Και η απογοήτευση είναι πολύ κακός σύμβουλος στις ανθρώπινες σχέσεις, και ειδικά σε μια ιερή σχέση όπως αυτή του μαθητή με το δάσκαλο…
Ο δάσκαλος οφείλει να εξελιχθεί σε κάτι πολύ ανώτερο από μια «δεξαμενή γνώσης και σκέψης». Έχει απίστευτη ευθύνη να διαγνώσει τί προκαλεί «φλογερή δίψα» στον κάθε μαθητή και να ανταποκριθεί με τη δημιουργία των σχετικών συνθηκών. Οφείλει ο ίδιος να εκπαιδευτεί στη διάγνωση αυτή. Το ίδιο και ο εργοδότης, ο πολιτικός, ο ηγέτης, ο γονέας. Οφείλουν να διαγιγνώσκουν τί δημιουργεί «φλογερή δίψα» για γνώση και νόημα, τί επικυρώνει το σκοπό στη ζωή εκείνων που τους ακολουθούν στη μαθητεία τους. Η άκριτη πίστωση του «μπράβο, πιστεύω σε σένα, συγχαρητήρια, τα κατάφερες τέλεια» ή «είμαι σίγουρος ότι θα τα καταφέρεις, γι’ αυτό σου δίνω την τάδε ή δείνα αρμοδιότητα» με την ελπίδα ότι αυτό θα του ανοίξει τα φτερά, μπορεί να είναι και το δεκανίκι που με την πρώτη πίεση θα σπάσει… Μεγάλη η ευθύνη του δασκάλου!
