Όπως όλα στην Τουρκία, έτσι και οι κεντρικοί δρόμοι της είναι για τους ξένους και οι παράδρομοι για τους ντόπιους. Βρέθηκα ένα Σαββατοκύριακο σε μια τουρκική επαρχιακή πόλη για να συναντηθώ με τους υπεύθυνους ενός σχολείου με διεθνή προσανατολισμό και συνδίασα τη δουλειά με διασκέδαση, παίρνοντας μαζί μου την οικογένειά μου.
Το ραντεβού μου ήταν Σάββατο πρωί, αλλά ένα τηλεφώνημα μου το μετέθεσε για το μεσημέρι. Η σύζυγός μου είπε ότι είχε ήδη κανονίσει να πάρει τα παιδιά στο μουσείο, οπότε είπα ότι θα περιμένω στο καφέ του ξενοδοχείου, απολαμβάνοντας καφέ με κουραμπιεδάκια μέχρι να έρθει η ώρα του ραντεβού μου. Μέχρι να ετοιμαστούν η γυναίκα μου και η κόρη μου, πήρα το γιο μου στο καφέ, του κέρασα ωραία βυσινάδα και χρωματίσαμε μαζί το μπλοκ που μας έδωσαν από το καφέ με τις μπογιές, όπως συμβαίνει στα καλά διεθνή μαγαζιά που είναι φιλικά στα παιδιά.
Πίσω μας καθόταν ένας πολύ “καλοβαλμένος” κύριος, εμφανώς Τούρκος, μιας και είχε εκείνα τα ιδιαίτερα ασιατικά χαρακτηριστικά και το γκρίζο κιμπάρικο μουστάκι, καλοντυμένος και με λεπτές και ευγενικές κινήσεις, καθώς κάπνιζε το τσιγάρο του και έπινε το τούρκικο καφεδάκι του.
Κάποια στιγμή η γυναίκα μου και η κόρη μου κατέβηκαν, πήραν το γιο μου και ξεκίνησαν για το μουσείο, ενώ εγώ άνοιξα το βιβλίο μου. Ο κύριος πίσω μου σηκώθηκε, προφανώς για τουαλέτα, και σε λίγα λεπτά επέστρεψε και μου είπε με προφορά “χαίρετε”!
– “Χαίρετε”, του απάντησα και εγώ χαμογελώντας. “Πώς καταλάβατε ότι είμαι Έλληνας;”, μιας και η απόσταση στα τραπέζια μας ήταν αρκετή για να μη μας ακούει με το γιο μου νωρίτερα.
-“Α”, μου λέει, “φαίνεστε πλούσιος και μορφωμένος”.
Δεν έκρυψα την απορία μου, την οποία εκδήλωσα με ένα μορφασμό.
-“Ξένος δεν είστε”, συμπλήρωσε, “από εδώ γύρω φαίνεστε, αλλά είστε πλούσιος και μορφωμένος”.
-“Και πού το καταλάβατε”, του είπα.
-“Πλούσιος γιατί είστε εδώ, σε αυτό το ξενοδοχείο, και φέρατε και όλη την οικογένεια, και φαίνεστε απλός και αυτάρκης” (παρεμπιπτόντως, το ξενοδοχείο ήταν πεντάστερο, αλλά χρέωνε 60 Ευρώ το δωμάτιο τη βραδιά), “μορφωμένος γιατί είδα πώς παίζετε με το παιδί σας. Στην Τουρκία, οι μορφωμένοι ποτέ δεν έχουν λεφτά, και αυτοί που έχουν λεφτά, έχουν σπίτια, ακριβό αυτοκίνητο, γυναίκα, παιδιά, και όλα είναι ιδιοκτησία για την οποία είναι υπερήφανοι, αλλά μέχρι εκεί” και χαμογελάει.
Μου είχαν πει ότι στη συγκεκριμένη πόλη θα έβρισκα πολλούς που θα μιλούσαν ελληνικά, αλλά και εγώ του απάντησα “και εσείς φαίνεστε πλούσιος, και μορφωμένος και μιλάτε πολύ καλά ελληνικά”, και μου απάντησε…
-“Και γι’ αυτό επέλεξα να μένω στη Θεσσαλονίκη και έρχομαι εδώ μια το μήνα για να βλέπω συγγενείς και φίλους και το σπίτι μου”.
-“Και σας αρέσει η ζωή στη Θεσσαλονίκη; Με τη σημερινή κατάσταση πώς τα βλέπετε τα πράγματα;” τον ρώτησα.
-“Εννοείτε την κρίση; Ελάτε τώρα! Έπεσε το κατά κεφαλήν εισόδημα από 27.000 $ στις 23.000 $, και εδώ στην Τουρκία με το οικονομικό “θαύμα” της δεκαετίας αυτής, ανέβηκε το κατά κεφαλήν εισόδημα από τις 7.000 $ στις 10.000 $. Κάτω από αυτή την υπέροχη λεωφόρο με επιχειρηματικά πολυόροφα κτίρια και ξενοδοχεία διεθνών αλυσίδων βρίσκονται χωματόδρομοι με απερίφρακτα σπίτια και βενζινάδικα με κοτέτσια.”
– “Αφού όμως ζείτε στην Ελλάδα θα βλέπετε ότι απότομα και βίαια χιλιάδες οικογένειες βρέθηκαν χωρίς εισόδημα και με δυσβάσταχτες υποχρεώσεις”, του απάντησα “και πρέπει να δούμε και την αγοραστική δύναμη του εισοδήματος του καθένα”
– “Φυσικά”, μου απαντάει. “Ένας Τούρκος για να πάρει μια ηλεκτρική σκούπα δίνει 800 λίρες, περίπου 350 Ευρώ, και τα μισά από αυτά για μια βίζα για να βγει έξω από τη χώρα. Άρα η πλειοψηφία είναι καθηλωμένη στον τόπο της. Και επιπλέον έχω και μια θεωρία, την οποία μοιράζονται πολλοί με τους οποίους έχω συζητήσει”.
– “Δηλαδή;” του απαντάω ρωτώντας.
– “Δηλαδή, ας δούμε την ιδιοσυγκρασία του κάθε λαού. Όπου και να γυρίσετε όλοι εδώ είναι δουλικά ευγενικοί και φιλόξενοι. Όλοι έχουν το ύφος ότι έχουν κάποιον αφέντη, έναν πατερούλη που θα τους δείξει τί είναι καλό και τί είναι κακό. Αυτό είναι η θρησκεία, η κυβέρνηση, ο διευθυντής του σχολείου, ο γονιός, ο πελάτης, ο τουρίστας. Πρέπει να έχουν τον πατερούλη ευχαριστημένο. Γι’ αυτό σας έσφαξε ο Κεμάλ, και σας έδωσε στη σφαγή με τη συνθήκη για την ανταλλαγή ο Βενιζέλος. Οι Έλληνες δεν θέλουν πατερούλη. Ο κάθε Έλληνας είναι πατερούλης. Πόσα εκατομμύρια πατερούληδες μαζί. Τόσοι πατερούληδες μπαίνατε στη μύτη ενός συστήματος καταστολής και ελέγχου που απέβλεπε στο να δημιουργήσει μια εθνική συνείδηση εκ του μηδενός. Είχατε τις εμπορικές επιχειρήσεις, τα πανεπιστήμια, τις εκκλησίες, τις αρχές, τη γλώσσα και τα κιτάπια της Οθωμανικής κυβέρνησης, τα πάντα. Δεν θα επιβίωνε το σχέδιο. Σας έβαλαν λοιπόν όλους μαζί στη μια πλευρά, και εμάς έτοιμους και πειθήνιους στην άλλη.”
– “Και πώς συνδέεται αυτό με τη σημερινή κρίση, κατά τη γνώμη σας;” τον ρώτησα.
– “Χα, το ζητούμενο δεν είστε εσείς στην Ελλάδα, ούτε είστε πείραμα για τους λόγους που νομίζετε. Είσαστε ο μόνος λαός που αντί για έναν αιώνα να υπηρετεί την κυβέρνησή του, όπως όλος ο κόσμος, καταστήσατε τις κυβερνήσεις σας υπαλλήλους σας. Τους ψηφίζατε για να σας κάνουν θελήματα, αρπάζατε ευκαιρίες, κονδύλια, βγάζατε τους δικούς σας βουλευτές, μαλώνατε και παίρνατε σειρά από τετραετία σε τετραετία, βάζατε μέσο για να πάνε οι γιοι σας φαντάροι κάτω από το σπίτι τους, για να διοριστείτε στο σχολείο της γειτονιάς σας, για να μοιραστείτε τα κοινοτικά πλαίσια στήριξης. Μπράβο, μαγκιά σας. Αδυνατούσαν οι Ευρωπαίοι να σας καταλάβουν, και εσείς βγάζατε από αυτό. Και ούτε ακόμα σας έχουν καταλάβει, γιατί δεν καταλαβαίνουν τη δύναμη της ατομικότητας στη συλλογικότητα. Κατάλαβαν όμως ότι εμπνέετε, γενικά εμπνέετε, αντιδράτε, αντιστέκεστε, και για να κάνουν μια μεγάλη νέα αυτοκρατορία σήμερα, έπρεπε να σας κρατήσουν απασχολημένους, τόσο για να μην αντιδράτε, όσο και για να σας βλέπουν οι άλλοι, σαν κι εμάς, και να λένε ότι δεν θέλουν να φτάσουν σε αυτό το σημείο. Όσο σφάζεστε εσείς, τόσο χαρούμενοι στην ψεύτικη ασφάλειά μας νιώθουμε οι υπόλοιποι και ζητάμε και επιπλέον τέτοια ασφάλεια από τους πατερούληδες.”
– “Και πώς τα βλέπετε τα πράγματα από εδώ και πέρα;” τον ρώτησα.
– “Προβλέψιμα”, μου απάντησε. “Αλί σε μας τους υπόλοιπους! Εσείς θα μαλώνετε όλοι μαζί και θα είστε ενωμένοι μέσα στα 11.000.000 οικόπεδα-βασίλειά σας. Όπως με κάθε αυτοκρατορία, θα είστε εδώ και τα επόμενα 2000 χρόνια. Δεν είστε πιο έξυπνοι, είστε διαφορετικοί. Αλί σε μας!”
Στο μεταξύ πλησίαζε η καθηγήτρια με την οποία είχα ραντεβού και το πρόσεξε: “Πρέπει να ήρθε το ραντεβού σας!” και τον ρώτησα χαμογελώντας “πού καταλάβατε ότι η κυρία έρχεται για μένα;” και φυσικά μου απάντησε “φαίνεται πλούσια και μορφωμένη!”.
